پیشگیری از آسیب‌ها ورزشی در بین مربیان و ورزشکاران باید مورد توجه قرار گیرد و منطقی است که بازیکنان و مربیان با دانستن و انجام روش‌های تمرینی ساده که زمان بسیار کمی از تمرینات روزانه آن‌ها را به خود اختصاص می‌دهد و در وهله گرم کردن پیش از تمرینات اصلی قابل انجام است، نسبت به پیشگیری از این آسیب‌ها اقدام کنند تا در یک مسیر مستمر در جهت نیل به اهداف قهرمانی گام بردارند.

این تمرینات از بخش های مخلتفی از جمله تمرینات دویدن، قدرتی، تعادلی و تمرینات هماهنگ کننده عصب و عضلات تشکیل شده است و دارای اهدافی شامل بهبود کنترل حرکتی اندام تحتانی، افزایش ثبات ناحیه مرکزی بدن و افزایش آگاهی از وضعیت مفاصل اندام تحتانی است و منجر به بهبود اجرای امن و درست الگوهای حرکتی می‌شود تا از این طریق میزان بروز آسیب‌ها کاهش یابد.

در بین تمامی رشته‌های ورزشی، رشته‌های فوتبال، کشتی و ورزش‌های رزمی بیشترین آسیب ورزشی را دارند و بیشترین آسیب‌ها در ناحیه زانو، شانه و کشاله ران است اما در کنار این آسیب‌ها می‌توان به آسیب‌های شایع دیگر در ورزش مانند آسیب زانو، کشیدگی کشاله ران، شانه، پارگی رباط صلیبی، پیچ خوردگی مچ پا، التهاب و درد قسمت جلویی ساق پا اشاره کرد.

برخی مواقع پیشگیری از آسیب‌های شایع ورزشی خارج از کنترل ما است، حال آن که اکثر مواقع قابل پیشگیری هستند و گاها آسیب‌های ورزشی را خودمان بر سر خودمان می‌آوریم چون برای انجام آن ورزش خاص شرایط بدنی آماده‌ای نداریم.

فوتبال ورزشی پرهیجان و پر برخورد است که در آن انواعی از حرکات پرشی، افزایش و کاهش شتاب و تغییر جهت‌های ناگهانی رخ می‌دهد و بسیار طبیعی است که با توجه به ذات این ورزش احتمال بروز آسیب‌های ورزشی در آن زیاد باشد. از طرفی با بروز آسیب، هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم زیادی به ورزشکار، باشگاه یا تیم‌های ملی وارد می‌شود. هزینه‌های بالای درمان های جراحی و فیزیوتراپی و … همچنین محرومیت ورزشکار از فعالیت ورزشی که مدت زمان این محرومیت بستگی به نوع آسیب دارد و می‌تواند ضرر زیادی را متوجه بازیکن، مربی، باشگاه و تیم‌های ملی کند. از همه مهمتر بعضی از این آسیب‌ها می‌توانند طول دوره قهرمانی و عمر فعالیت ورزشی او را متاثر سازند و چه بسیار بازیکنان مستعدی که به دلیل مصدومیت مجبور به خداحافظی از دنیای ورزش شده‌اند.

طبقه بندی آسیب‌های ورزشی

معمولا آسیب‌های ورزشی از خفیف تا متوسط طبقه بندی می‌شوند که می توان با استفاده از روش‌های P.R.I.C.E تراپی (محافظت کردن، استراحت، سرما درمانی، کمپرس کردن، و بالا نگه داشتن اندام) مشکل را برطرف کرد؛ اما باید در نظر داشت که برخی از آسیب‌های ورزشی حتی با انجام بهترین روش درمانی برای درمان کامل به ماه ها زمان نیاز دارند.

بنابراین هر فعالیت ورزشی باید آهسته و ابتدا با نرمش شروع شود تا از بروز آسیب های شایع ورزشی پیشگیری کند به گونه‌ای که می‌توان گفت «نرمش و گرم کردن بدن باعث افزایش جریان خون به سمت ماهیچه‌ها، افزایش انعطاف پذیری و کاهش وقوع آسیب‌ها می‌شود.

درمان‌های خاص آسیب‌های رایج

برای درمان هر یک از آسیب‌های رایج ورزشی، درمانی خاص وجود دارد. اکثر ورزشکاران پیچ خوردگی مچ پا را تجربه خواهند کرد. به خصوص زمانی رخ می‌دهد که مچ پا زیاد به سمت داخل چرخانده شود. این حالت رباط‌های اطراف مچ را تحت فشار قرار داده و سبب پارگی رباط‌های مچ پا می‌شود (به خصوص آن‌هایی که ضعیف‌تر هستند). ورزشکار بهتر است به پزشک ورزشی مراجعه کرده تا درمان مناسب را دریافت نماید.

کشش و جابه جایی ناگهانی پوزیشن سبب کشیدگی عضلات داخلی ران (کشاله) می‌شود. گلف، فوتبال، فوتسال و بسکتبال از ورزش هایی هستند که آسیب به کشاله در آن‌ها شایع است. اغلب آسیب‌های وارده به کشاله با کمپرس کردن، سرد کردن و استراحت درمان می‌شوند. اینکه زودتر از موعد اصلی به فعالیت‌های قبلی پرداخته ممکن است سبب وارد شدن صدمات جدی‌تر و مشکلات طولانی مدت به کشاله شود، ولی باید توجه کرد که هر آسیب وارده به کشاله که همراه با التهاب و تورم باشد باید در اسرع وقت توسط پزشک معاینه شود.

احساس درد در قسمت فوقانی ساق پا که اصطلاحا Shin splint نامیده می‌شود، عموما به دنبال دویدن‌های طولانی مدت به خصوص در دویدن روی جاده آسفالت رخ می‌دهد. بهتر است در این حالت استراحت کند و اگر با وجود استراحت باز هم احساس درد داشتید باید به پزشک مراجعه کنید.

دویدن و ایستادن ناگهانی یا حتی ضربه از پهلو به زانو می‌تواند سبب پارگی رباط صلیبی شود. بنابراین هر وقت احساس کردید رباط صلیبی‌تان آسیب دیده است باید به پزشک مراجعه کنید. پارگی رباط صلیبی قابلیت آن را دارد که به صورت بالقوه شدیدترین آسیب ورزشی باشد. پارگی کامل رباط صلیبی معمولا برای درمان نیازمند عمل جراحی است.

در عین حال پنج اصل درمان اولیه آسیب ورزشی شامل استفاده از اصل P.R.I.C.E از التهاب بیشتر جلوگیری کرده و روند بهبودی را سرعت ببخشید:

(p محافظت کردن): ممانعت از آسیب بیشتر است و برای آسیب‌های شدیدتر ناحیه آسیب دیده را با یک پد یا آتل محافظت می‌کنیم.

(R استراحت): محدود کردن فعالیت‌ها است و این اقدام می‌تواند سبب ممانعت از شدت یافتن آسیب‌ها شود.

(I سرما درمانی): بلافاصله پس از آسیب اندام را سرد کنید. یخ خواص ضد التهابی دارد حال آنکه عوارض جانبی خاصی نمی دهد. در ۴۸ ساعت اول آسیب، هر ۲ ساعت به مدت ۲۰ دقیقه اندام را سرد کنید. در این مدت اندام را گرم نکنید. یخ باعث کاهش التهاب و تورم می‌شود.

(C کمپرس و گرما درمانی): اندام را محکم پانسمان کنید. بانداژ سفت با یک باند کشی سبب کاهش تورم خواهد شد.

(E بالا نگه داشتن اندام): ناحیه آسیب دیده را بالا نگه دارید. بالاتر نگه داشتن اندام آسیب دیده نسبت به قلب سبب کاهش تورم خواهد شد.

همچنین ورزشکاران باید توجه داشته باشند که در صورت داشتن علایم نظیر تغییر شکل در مفصل یا استخوان (به نظر شکسته باشد یا غیر عادی حرکت کند)، نداشتن تحمل وزن یا اینکه بدون عصا نتوانند راه بروند، التهاب بیش از حد، تغییرات رنگ پوست به سمت کبودی ملایم و اینکه حتی بعد از چند روز درمان حمایتی یا R.I.C.E بهبودی حاصل نشده است باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند.

به قلم هوشنگ بهمنی