چرا حقوق ورزشی نیاز امروز جامعه ورزشی می باشد ؟!
بدوا لازم به عرض می باشد این مقاله صرفا جهت نرمش ذهنی و آشنایی مخاطب با علم حقوق و مسائل دخیل در ورزش و حوزه حقوق ورزشی می باشد را ایجاد می نماید و به عنوان مقاله تخصصی معرفی نمی گردد. زمان تقریبی مطالعه حدود۱۸ دقیقه می باشد.
فعالیت های ورزشی ومحیط های مربوط به آن هریک به دلایل خاص همواره باوقایع وحوادث گوناگون روبه رو بوده اند.این حوادث ازکم اهمیت ترین جرائم ازقبیل توهین ضرب وجرح شروع وتاحادترین نوع آنهامانند تجاوزبه عنف،نقص عضووقتل ادامه داردعدم اطلاع جامعه ورزشی ازنتایج قانونی تخلفات وجرائم واقع درمحیط های ورزشی به دلیل فقدان آموزش ونیزموجودنبودن مجموعه های مدونی که متضمن نوع جرائم ورزشی ومجازات های آنهاباشد،برگسترش کمی وکیفی خلاف کاریها همواره افزوده است.
ورزشکاران عمومأبراین تصورندکه اعمال خلاف آنها درفعالیت های ورزشی نهایتأتنبهات انضباطی ساده ای توسط هئیت هاوفدراسیونهاخواهدداشت البته گستره آگاهیهای بعضی ازمربیان ،داوران ومدیران ورزشی نیزچه درباب مسئولیت های خودوچه درموردورزشکاران بیش ازاین نیست.این نقیصه رابایدباآگاه کردن جامعه ورزشی ازمسئولیت های که قانون دررابطه باتخلفات آنان درورزش برای آنها مشخص نموده است،مرتفع کرد.واین مهم راباارائه درس حقوق ورزش یامسئولیت های قانونی درورزش بایدبه انجام رسانیدتابااتکابه این آگاهی ازبروزحوادث جبران ناپذیربرجسم وروح ورزشکاروجامعه ورزش نیزجلوگیری کرد.پس حقوق ورزش مجموعه مطالبی اطلاق می شودکه وظایف،اختیارات ومسئولیت های قانونی همه کسانی راکه به نحوی بافعالیت های ورزشی درگیرهستند،روشن می سازد.به عبارتی مطالعه حقوق ورزش به جامعه ورزشی می آموزدکه چگونه بایددرفعالیت های ورزشی مشارکت نمود.تاحوادث ناشی ازآن،مسئولیت های قانونی راکه نهایتأبه مجازات محرومیت ازحقوق اجتماعی وجبران ضرروزیان منتهی می شودتوجه آنهانسازد.
اهداف حقوق ورزش
۱-آشنایی باوظایف واختیارات قانونی درورزش
۲-آشنایی باجرائم وتخلفات ورزشی
۳-آشنایی بامحدوده های قانونی فعالیت درورزش
۴-آشنایی باپیامدهای حقوقی جرائم وتخلفات ورزشی
۵-آشنایی باتدابیرضروری ولازم دررویدادهای ورزشی
۶-ایجادمحیطی سالم،امن وبدون حادثه برای افرادفعال درورزش
سیر تحول تاریخ حقوق
انسان ازبدوتاریخ همزمان بااجتماعی شدن همواره سعی کرده است که برای تسهیل درامورزندگی وایجادنظم عمومی ضوابط ومقرراتی راتدوین وبرجامعه حاکم کندتاازطریق آن مسائل اقتصادی واجتماعی وفرهنگی رامشخص کند.واین طبق ذات وفطرت بشرمی باشدکه همیشه به سوی عدالت ومساوات ومخالفت بامتجاوزان وظالمان حرکت کند.
عده ای تدوین وصدوراعلامیه جهانی حقوق بشروتحولاتی مانندانقلاب کبیرفرانسه رانقطه عطف درپیدایش حقوق تصورمی کنندامازمانیکه سنگ شیشه های ایران باستان راکه ازکوروش وداریوش ازقرن پنجم به جامانده بررسی کنیم متوجه تولدحقوق ازخیلی دورترهامی شویم رومیان باستان درقرن ۵الواح دوازده گانه شامل مسائل سیاسی ،قضایی،نظامی،اجتماعی آن دوران رابه یادگارگذرانده اندپس می توان پیدایش حقوق راباپیدایش انسان درجهان هم قدمت دانست .
تاریخ حقوق ورزش
در ورزش نیزبارشدوتوسعه روزافزون ورزش درجهان وبروزحوادث واتفاقات گوناگون درآن نیازبه تدوین قوانین وضوابط ویژه درمحیط ورزش بسیاراحساس شد.یکی ازمراجع ذی صلاح که ازاواخرقرن ۱۹به منظوررسیدگی به معضلات حقوقی درورزش بوجودآمددادگاه حکمیت ورزش به عنوان یک نهادمستقل درلوزان سویس فعالیت خودراآغازکردووظیفه آن حل وفصل اختلافات ورزش بودبه دلیل اهمیت خاص وپیچیدگی که به مرور زمان درمسائل حقوق ورزش بوجودآمدشاخه ای به حقوق ورزش اختصاص داده شده ودرسال ۱۹۸۴یک رشته دانشگاهی به نام رشته حقوق ورزشی دریونان بوجودآمدواولین شلزملی حقوق ورزش درکشوریونان باحضورنمایندگان حقوق قضایی کشورهای مختلف برگزارشد.
سیر تاریخی حقوق ورزش در ایران
قبل ازمشروطیت درارتباط باحقوق ورزش درایران تاریخ مدونی ملاحظه نشده است لیکن فرمانروایان وسلاطین وسپهسالاران سپاه توجه خاص به امرورزش به ویژه اسب سواری،تیراندازی،شنا،کشتی،داشته سربازان خودراجهت آماده نمودن درجنگهادرحضوردراین میادین وتمرینات تشویق می کردنداجرای قوانین آن توسط پیش کسوتان وریش سفیدان قبایل وایلات وعشایراعمال می شدوآنهادرموردتخلفات وخطاهای دراین ورزشهاطبق آداب ورسوم خودقضاوت می کردنددرکتاب شرح قانون شیخ محمدحسن نجفی بعدازمشروطیت باتاسس عدالت خانه وتصویب یکسری ازقوانین این امیدبه وجودآمدکه قضات بتواننددر حوادث مختلف ورزشی تاحدودی درمراجعه آسیب دیدگان تصمیمات درستی اتخاذکنندامابازعدم وجودقانون مشخص ومدونی که اختصاص به ورزش داشته باشداحساس می شدزیرابین حوادث ورخدادهای ورزش وصدمات ناشی ازآن باسایرآسیب های اجتماعی تفاوت بسیاری وجودداشت درسال ۱۳۳۹تصویب قانون مسئولیت مدنی درمراجع قضایی صورت گرفت وتاحدودی اشکال استفاده ازقضاوت درباب مسئولین های مدنی درورزش مرتفع شدباگسترش کمی وکیفی ورزش ورجوع پرونده های عدیده درارتباط باورزش درسال ۱۳۵۲به موجب ماده ۴۲قانون مجازات عمومی تصویب شدمبنی برحوادث ناشی ازعملیات ورزش مشروط به اینکه سبب آن حوادث نقص مقررات مربوط به آن ورزش نباشد،جرم تلقی نشودبه این ترتیب برای اولین بادرتاریخ حقوق ایران،حوادث ورزشی مشمول قانون خاص گردید.
پس ازانقلاب اسلامی چون این متن مغایرتی بااصول وموازین اسلامی نداشت به همان صورت باقی ماندو حفظ درادامه داردواین مقررات هم باموازین شرعی مخالفتی نداشته جرم محسوب نمی گردد. حقوق:مجموعه مقرراتی است که براشخاص ،ازاین جهت که دراجتماع هستندحکومت می کند.
خصوصیات قواعد حقوقی
۱- قاعده حقوقی الزام آوراست.برای این که حقوق بتواندبه هدف نهایی خودسیفی استقرارنظم وعدالت برسدبایدرعایت قواعدآن اجباری باشد.
۲- قاعده حقوقی دارای ضمانت اجرایی است برقرارنظم وعدالت مستلزم آن است که دربرابرمتخلف ازقواعدحقوقی،ازسوی دولت واکنش متناسب اعمال گردد تا وصف اجباری بودن آن جنبه عینی پیداکند.ضمانت اجرای قواعدحقوقی به اشکال مختلف تنظیم گردیده است.وهرگاه عنوان جرم بگیردمجازات آن به صورت های مختلف مانندمحرومیت ازحقوق اجتماعی ،حبس،شلاق،جزای نقدی،قطع عضو،ویاحتی قتل می باشد.
۳-کلی وعام بودن قاعده حقوقی
قواعدحقوق بایدهنگام وضع مختص فردیااشخاص معین نباشدومفادآن یکبارانجام شدن ازبین نرود.وبرای هرکس نمی توان حکم خاص صادرکردوهمه مردم دربرابرقوانین حقوق مادی دارند.
منابع حقوق
۱-قانون
۲-عرف (بایدهاونبایدهاجامعه)
۳-رویه قضایی (مجموع آرایی که دردادگاههاصادرمی شود)
۴-عقایدعلما(نظراتی که درنه عرف ونه درقانون وروبه قضایی نیست)
قانون اساسی
قانون اساسی که توسط مجلس خبرگان وباتشریفات ویژه ای وضع ویاتغییرپیدامی کندازنظراعتباردربالاترین سطح قوانین ومقررات مملکتی قرارداردازاین روازواژه اساسی بهره گرفته اند.
قانون عادی
به موجب اصل ۵۸مرجع صالح برای تصویب قانون عادی مجلس شورای اسلامی است مصوبات توسط مجلس خبرگان موردبررسی قرارگرفته ودرصورت انطباق باموازین اسلامی وقانون اساسی توسط رئیس جمهورامضاءوبعدازانتشارآن توسط یک روزنامه رسمی لازم اجرامی گردد.
جایگاه ورزش در قانون اساسی
دربندی ازاصل دوم،دولت جمهوری اسلامی ایران چنین بیان شده که آموزش وپرورش وتربیت بدنی رایگان برای همه درتمام سطوح و تسهیل وتعلیم آموزش عالی.
نتایج حاصل ازاین بند :
۱- ازتربیت بدنی یاورزش به صراحت یادشده است واین نشانه جایگاه بسیارمهم ورزش درمهم ترین سندحقوقی کشور قانون اساسی است .
۲- ورزش رادرعرض آموزش وپرورش قرارداده نه دربطن یادرطول آن
۳- ورزش راوسیله ای برای تنومندی ،تندرستی وبرومندی داشته و آن راهدف نمی داند.
۴- ورزش رابه عنوان یک نهادفرهنگی ونه نهادمادی درپیشبرداهداف نظام درنظردارد.
۵- تاکیدبررایگان بودن آن برای تمام سطوح نمایانگراهمیت ورزش وتربیت بدنی درسلامت افرادجامعه می باشد.
۶- ازنظرقانون اساسی ورزش باآموزش عالی دریک سطح قرارداده نشده به همین دلیل تکلیف دولت درباب آموزش عالی صرفأتسهیل وتعلیم است ولی رایگان برای همه ودرتمام سطح نخواهدبود.واین نشانه اهمیت جایگاه ورزش وتربیت بدنی است.
جرم
هرشغل یاترک فعلی که درقانون برای آن مجازات تعیین شده باشدجرم محسوب می شود.
۱-رکن مادی
ارکان جرم ۲-رکن معنوی
۳-رکن قانونی
رکن مادی
مجری بایدمبادرت به فعل یاترک فعلی کندکه ملموس ومحسوس باشدیعنی یک عمل مادی انجام دهدکه عینی بود.ودرقانون عنوان محرمانه داشته باشدودرقانون نهی شده وبرای آن مجازات درنظرگرفته شده باشدتجلی خارجی داشته باشدمانند آدم کشی یاقتل که عمل کشتن شخص راانجام دادومنجربه مرگ فردشده باشد.یادرسرقت فعل ربودن راانجام داده وعمل کاملأملموس محسوس است.
عنصرروانی یا معنوی جرم
بنابربراعتقاداغلب حقوقدانان وجودیک عمل مادی که قانون آن راجرم شناخته است برای احرازمجرمیت بزهکارکافی نبوده بلکه اوبایدازنطرروانی یابرای ارتکاب جرم انجام شده قصدونیت داشته باشدبرای روشن شدن موضوع وعنصرروانی درجرائم عمدی وغیرعمدی به تعریف قصدمجرمانه می پردازیم.
۱-جرائم عمدی:جرائمی هستندکه مجرم باقصدونیت مجرمانه یعنی بامیل خواستن عملی که قانون منع کرده انجام می دهد.
جرائم غیرعمدی:جرائمی که قصدونیت مجرمانه درآن انجام آن وجودنداردودراثربی احتیاطی،بی مبالاتی صورت می گیردمانندعبورراننده ازچراغ قرمزکه منجربه مصدومیت عابرمی گردداوقصدداردباسرعت بگذردولی عمدی درمصدومیت عابرنداشتند.
رکن قانونی جرم
نه تنهافعل یاترک فعل موردنظربه موجب قانون جرم شناخته شده باشدبلکه به موجب قانون بایدمجازاتی برای آن بیش بینی شده باشدمانندسرقت یاایجادضرب وجرح
انواع مجازات در اسلام
۱-حدود:به جرایمی گفته می شودکه مجازات آنهاازنظرمقدارونوع درفقه اسلامی مشخص وتعیین شده باشند.مجازات حد شامل جرایمی مانند:قتل،سرقت،وزنامیگرددکه عبارتنداز:اعدام،حبس ابد،وشلاق
۲-قصاص:نوعی قانون کیفری است دراین مجازات مجرمان رامقابله به مثل می کنندودرجرایم عمدی کاربردداردحکم قصاص به فرمان الهی مقرر شده وقصدآن جلوگیری ازخونریزی ودشمنی است.
۳-دیات:برای جرایم عمدی که به دلایلی قصاص درآنها جایزنیست ونیزجرایم غیرعمدی وشبه عمد اعمال می گرددودیه مالی است که به سبب جنایت علیه نفس یا عضوفردی به اولیای دم یامصدوم داده می شود.
۴-تعزیرات:به معنی یاری یامساعدت وبرای تأدیب بزهکاربکار می رودتاجامعه ازآلودگی هاپاک شوداین نوع مجازات برخلاف اقسام سه گانه قبلی ضوابط وقوانین معینی نداردوتشخیص میزان جرم وتعیین نوع ومقدار مجازات برعهده قاضی است.تعزیرات درازای جرایمی مانند:خیانت،کلاه برداری،توهین ،تخریب اموال عمومی وبرهم زدن آسایش عمومی قانونگذاربدوأدرسال ۱۳۵۲ومتعاقبادرسال۱۳۶۱به موجب قانون راجع به مجازات اسلامی درماده ۳۲حوادث ناشی ازعملیات ورزشی رابه ترتیب زیرموضوع حکم قرارداد. حوادث ناشی ازعملیات ورزشی مشروط براینکه سبب آن حوادث ،نقص مقررات مربوط به آن ورزش نباشدواین مقررلت هم باموازین شرعی مخالفتی نداشته باشدجرم محسوب نمی گردد. تصویب این بندنتیجه کاملی رابرای ورزشکاران بوجود آورد.وطبق قانون ورزشکاردرصورت رعایت مقررات ازتمامی نتایج عملیات حتی منجربه مرگ مصون می ماند.
دلیل اصلی جرم نبودن حوادث ورزشی چیست؟
اولویت ورزش برسایرفعالیت های اجتماعی چیست؟
آیا امکان ارتکاب جنایت درعین رعایت مقررات ورزشی وجود ندارد؟
آیا ورزشی نمی تواندپوششی جهت ارتکاب جرم باشد؟
توجیه اجتماعی و فنی جرم نبودن حوادث ورزشی:
۱-مهم ترین دلیل رامی توان اهداف سازمان تربیت بدنی مبنی برپرورش جسمانی وتقویت روحیه سالم درافراد کشور است.
۲-رضایت طرفین درشرکت وحضوردرفعالیت ها
۳-وجود مقررات درهررشته ورزشی مانعی برای سوءاستفاده ورزشکارازورزش می باشدزیراتقربیا مقررات همه ورزشها دارای مفاهیم گسترده ای است.
۴-اگرقانونگذارهمه حوادث ناشی ازعملیات ورزشی راچه برحسب مقررات وچه برخلاف مقررات جرم می دانست.آیابازهم امکان وجودمراکزورزشی وورزشکاروحس رقابت وروحیه مبارزهجویی وجود داشت؟
۵-اگرورزشکاری بارعایت تمام قوانین بااجرای صحیح یک حرکت ورزشی صدمه مهلکی به حریف واردکندقاضی می تواندچنین ورزشکاری راکه عملش براساس مقررات ورزشی بوده وموردتائیدکارشناسان است محکوم کند؟
مفهوم عملیات ورزشی ازدیدگاه حقوق جزابامطالعه بند۳ماده۳۲چنین استنباط می شودکه هدف قانونگذارجرم ندانستن حوادثی است که ازعملیات ورزشی حاصل می شود.بنابراین اولامصدراین عملیات ورزشی الزاما بایدورزشکارباشدمقصود ازورزشکار درحقوق کسی است که درحال انجام فعالیت دریکی ازرشته های ورزشی مجازکشوردرچارچوب مقررات است.بنابراین آنچه اهمیت داردورزشکاربودن،انجام فعالیت ورزشی ورعایت مقررات ویژه هرورزش می باشدعمل بایدورزشی باشد یعنی مقررات خاص آن ورزش آن حرکت وعمل راورزشی بشناسد.پس هرحرکتی که ازسوی ورزشکار درحین فعالیت ورزشی سربزندلزوما عمل ورزشی محسوب نمی گردد مانند:فحاشی،ایرادضرب وجرح پس اولاازناحیه ورزشکار بهمفهوم عام انجام گیرد ثانیادرحین فعالیت های ورزشی باشد.
ثالثا،عمل ازنظر مقررات خاص آن ورزش درزمره حرکات ورزشی باشدوالبته آنورزش ازسوی سازمان ورزش مجازمحسوب گردد.
نقش زمان در جرم نبودن حوادث ورزشی:
یکی ازشرایط عمده جرم نبودن حوادث ورزشی ناشی ازعملیات ورزشی انجام آن درمحدوده زمانی همان ورزش است.
ورزشها از نظر زمان به دودسته تقسیم می شوند:
دسته اول،ورزشهایی که دارای زمان مشخصی هستندوالزامادرهمان زمانی که مقررات اجازه می دهد ،انجام می گیردودارای آغازوپایان دقیقی است.مانند:فوتبال،کشتی و…عملیات ورزشی منجربه حادثه فقط درهمان محدوده زمانی می تواندجرم محسوب شود.آسیب های قبل وبعداززمان مقررحتی بااجرای یک فن صحیح جرم محسوب می گردد.
دسته دوم،ورزشهایی است که محدودیت زمانی نداردمانند:والیبال تازمانی که بازی وتمرین ادامه پیدا کندازنظرقانون بلامانع وحوادث ناشی ازعملیات ورزشی جرم تلقی نمی شود. درپرتابها که معمولا خطرات عدیده ای به همراه دارد زمان شروع درمسابقات لحظه اعلام داوراست وتاپایان حرکت مشمول همین قانون خواهد شد.
تاثیر حقوقی مکان در حوادث ورزشی :
عملیات ورزشی وحوادث ناشی ازآن درصورتی جرم نیست وورزشکارمجازات نخواهدشدکه علاوه براینکه درمحدوده زمانی ورزش واقع نشود،الزامادر اماکنی بوقوع پیوسته باشد که مجازبرای انجام آن فعالیت بخصوص ورزشی بوده است. ورزشها اعم ازاینکه بومی یابین الملی باشند برحسب ویژگیهای خودلزومادراماکنی انجام می گیرندکه متناسب باانها باشدهمان طورکه می دانیدورزش فوتبال وزمین فوتبال وورزش کشتی درسالن کشتی انجام می گیردوبررسی بیشتر نشان می دهدکه ملاحظات جلوگیری ازصدمات وبه حداقل رسانیدن حوادث ازیک سووسهولت انجام فعالیت ورزشی ازسوی دیگرازمهمترین عوامل انتخاب مکان خاص برای ورزش معین بوده است.استفاده ازتشک های مناسب جهت فعالیت هایی مانند:ژیمناستیک وکشتی که ورزشکاردرروی ان به افت وخیزمی پردازدکاملا الزامی است.
درموردمکان ورزش علاوه برکیفیت ،کمیت نیزمطرح است عدم استفاده ازصدماتی خواهدشد که گاه جبران ناپذیر است.
نقش مقررات ورزشی درمسئولیت جزایی ورزشکاران :
براین پایه اصل آن است که حوادث ورزشی ازصدمات ناشی ازآن درصورتی که رعایت مقررات وظوابط آن ورزش خاص درآنها رعایت شده باشد جرم نبوده وبرعکس چنانچه دراثرنقض مقررات درورزش حادث گردد،جرم می باشدوورزشکاربرحسب(شدت وضعف)مجازات خواهد شدهرورزشی دارای قواعد مدون است.ودارای مقررات خاص خویش است که معمولا درموردمسابقلت بین المللی،فدراسیون های بین المللی مقررات وظوبط تدوین شده خودرادرموردورزشکاران،داوران ومربیان آن ورزش خاص اعمال واجرامی کنندودرمواردی که قواعدمدونی وجود ندارد.قاضی بامراجعه به عرف وعادات مسلم جامعه واستعلام ازنظرکارشناسان ذی صلاح آن ورزش وکشف این مطلب که حادثه درنتیجه نقض مقررات ورزشی بود.یاخبر حکم شایسته قضایی صادر می شود.یک حرکت ورزشی خلاف مقررات دراصل مسئولیت تخلف ورزشکار تاثیری نداشته منتهی عمدی یاغیر عمدی بودن آن فقط درمقدارومیزان مجازات موثر خواهد بوداگربرای قانونگذار مسلم گرددکه ورزشکارعامدا به قصدایرادصدمه حرکت انجام شده موجب قصاص خواهد شددرغیر این صورت مرتکب به سایر مجازات هامحکوم خواهد شد.
نکات زیرمورد توجه قرارگیرد:
۱-درصورتی حوادث ناشی ازعملیات جرم نیست که نقض مقررات درمیان نباشد.
۲-عمدی وغیرعمدی انجام یک حرکت ورزشی خلاف مقررات دراصل مسئولیت تاثیری نداردفقط درمیزان مجازات تاثیر داردمانند:قصاص وسایرموارد
۳-اگریک حرکت ورزشی منجربه نقص عضوشودوداور آنراخطابحساب نیاوردفردمصدوم می تواندشکایت کند.
مقررات ورزشی ناظر بر وسایل، ابزار و تجهیزات:
یکی دیگرازمقررات ورزشی موضوع اسباب ووسایل آن است که مورداستفاده ورزشکاران قرارمی گیرد.این وسایل وابزارهمان طوری که مقررات مقرر داشته باید مجازوقانونی بود.ومطابق استانداردوظوابط مدیریت یافدراسیون مربوطه باشدواستفاده ازتور مخصوص برای پرتاب دیسک یاپرتاب چکش وبکارگیری تجهیزاتی که ایمنی بیشتری رابوجود می آوردمورداستفاده ودرصورت ایجادصدمه وچنانچه ازتجهیزات لازم استفاده نشده باشد باعث مسئولیت ورزشکاران ومربیان خواهد بود.
درورزشهای تیمی استفاده ازهروسیله ای که باعث خطربرای سایر بازیکنان شودممنوع می باشد،جنس وارتفاع استوک های کفش اگرخارج ازمقررات تعیین شده باشدوباعث مصدومیت درورزشکار دیگر شود جرم است ویااستفاده ازانگشتر وساعت درفوتبال . وسایل ورزشی که ورزشکار ازآنها برای انجام حرکات ورزشی استفاده می کندمانند:راکت ها(تنیس وبدمینتون) ویاشمشیردرشمشیربازان درصورت رها شدن ازدست ورزشکاروایجادمصدومیت تماشاچی وباحریف ازمصادیق این قانون می باشد
استفاده ازوسایل شخصی مانند:ساعت وانگشترکه منجربه مصدومیت وخطراتی برای سایر ورزشکاران گرددطبق مقررات مجازنمی باشد.رها شدن راگت تنیس روی میزوسایر راکت ها تزدست وبرخوردآن باتماشاچیانی که درفاصله متعارف ازمیزایستاده اند،مسئولیت حادثه رامستقیما متوجه بازیکن می نمایدبنبراین بازیکنی که توپ راعمدا ودر اثر عصبانیت به طرف تماشاچیان می زند،موجب حادثه ای می گردد قانونا مجرم می باشد.
حاکمیت ظوابط قانونی در مقررات ورزشی
درمباحث قبلی اشاره شد که قاضی با تکیه بر قانون اساسی نظر خودرابیان می کندیعنی آنچه تعیین کننده مسئولیت قانونی ورزشکاراست،طبق مقررات ورزشی نیست بلکه استنادبه مقررات ورزشی چه درباب مسئول شناختن ورزشکار چه درباب جرم ندانستن عمل او تا حدی است که این مقررات ،ناقص قوانین نباشد.بنابراین گاهی ممکن است قاضی حادثه ناشی ازیک عمل ورزشی (عمل ورزشی خطا)راجرم ندانددرحقوق جزابرای انتساب مسئولیت به اشخاص قطعا بایدبین عمل وحادثه رابطه رااثبات نمودواگرنتوان بین حادثه وعمل مرتکب این رابطه رااثبات نمود،مسئولیتی هم متوجه مرتکب نخواهد بود.مثلا ورزشکاری که بافرمان سرداورشروع به پرتاب نیزه کرده ودراثربی احتیاطی سرداوربه داوری که درمحوطه درحال عبور می باشد برخورد نماید.مجرم نیست حتی اگردرحین پرتاب پایش ازخطمجازعبورکرده باشد.زیرا عبورپای اومنجر به مصدومیت داورشده وبی توجهی سرداورعامل بروزحادثه بوده است.
ویادرپارهای مواردعمل ورزشی باهیچیک ازمقررات مغایرتی ندارد،ولی ورزشکارمرتکب رامسئول می داند زیرارعایت احتیاط های لازم ومتعارف راننموده وموجب بروز حادثه گردیده است.اگرچندنفر درنیمه زمین فوتبال مشغول ورزش باشند ودرنیمه دیگرچندنفر به تمرین پرتاب دیسک ادامه دهند ویکی ازپرتاب کننده هابدون توجه به عبوریکی ازبازیکنان فوتبال اقدام به پرتاب نماید وازقضابه فوتبالیست برخورد کند.درقبال حادثه مسئولیت قانونی خواهدداشت.
نقش موازین شرعی در مسئولیت جزایی ورزشکاران:
حوادث ناشی ازعملیات ورزشی بعدازانقلاب اسلامی شرط مخالف نبودن باموازین شرعی نیزبه آن اضافه گردید.
علت افزوده شدن این عبارت:
۱-ورزش ازنظراسلام وسیله ای برای بهترزیستن وسالم زیستن وابزاری جهت قدرتمند شدن برای مبارزه باستمگران ومتجاوزان می باشد اسلا قدرت بدن را ابزاری درجهت کمک به محرومین می داند بنابراین ورزش هایی که درجهت خلاف این موارد باشندوهدف آن آزارشخصی خود ودیگران باشدمورد تایی نمی باشد.
۲-به دستور صریح قران مبنی براینکه خودتان رابه دست خودبه هلاکت نرسانید.درتمامی ورزشهای مجازصدمه یک امرغیر قابل اجتناب می باشد اما علت مخالفت ،ناشی ازماهیت عملیات آن ورزش است که صدمه نتیجه طبیعی حرکات ان ومطابق بامقررات بوده وبه عبارت دیگرحادثه ضروری اجرای عملیات آن ورزش باشد.
اماورزش های مانند:بوکس،راگبی و…شکستن بینی واصابت ضربه وخون ریزی جزءطبیعی ترین حرکات آن بوده ومجازمی باشد خلاصه چنانچه ورزشی به هر دلیلی باموازین شرعی مخالف تشخیص داده شود حوادث ناشی ازانجام آن حتی علیرغم رعایت مقررات جرم خواهد بود.
۳-مرجع تشخیص ،قوه قضائیه است والزامی به پذیرش نظرات دستگاه ندارد ودرصورت بروزحادثه عامل حادثه نمی تواند مدعی به عدم مسئولیت خودگرددوقاضی درصورت محرز شدن جرم اوحکم به محکومیت او می دهد.
مسئولیت جزایی مدیران درورزش:
مدیریت عبارت ازهماهنگی نیروی انسانی ومادی درجهت رسیدن اهداف ازپیش تعیین شده. آنچه درورزش مورد نظرمی باشدوظیفه حفاطت وتادیب وسازناندهی مدیر است واصطلاح مدیر به معنی عام می باشد وتمامی کسانی که دست انداز کارامورورزشی می باشندراشامل می گردد.مانند:مدیران وورززشگاهها،مدیران هیئت ها،مدیران فنی ورزشهای مختلف،سرپرستان،مربیان،معلمان ورزش وداوران.
مسئولیت جزایی مدیران ورزشی:
مدیریت عبارت است ازهماهنگ کردن نیروی انسانی ومادی برای نیل به هدف در حقیقت می توان مدیریت راهم علم وهم هنر دانست. مدیر درمحیط ورزشی چه درباب نضارت ورهبری برنیروی انسانی وچه ناظر برتاسیسات وامکانات وتجهیزات اگردرانجام وظایف خود قصورکندمجرم شناخته خواهد شد. آنچه درحقوق ورزشی درباب مدیریت بحث خواهدشدبازدهی وکارایی درتولیدوتوانایی دررقابت باسایر سازمانها نمی باشدبلکه وظیفه حراست وتأدیب وسازماندهی درارگانهای ورزشی می باشدکه بعهده مدیران ادارات،مدیران،ورزشگاهاوسرپرستان و…میباشد.
اختیارت قانونی مدیران ورزشی در تنبیه ورزشکاران:
آیا مدیران و دست اندرکاران ورزش قادر به تنبیه ورزشکاران هستند؟
مکرراازسوی ئزارت وادارات آموزش وپرورش به منع تنبیه بدنی درمدارس تاکیدشده علی رغم این ممنوعیت قانونا مربیان وسرپرستان اختیارقانونی درتنبیه رادارند.
به موجب بند اول ماده ۳۲قانون مجازات اسلامی اقدامات والدین واولیاء قانونی وسرپرستان صغار ومحجورین که به منظور تأدیب یاحفاظت آنها انجام شود مشروط بر اینکه درحدود متعارف تأدیب ومحافظت باشد.دراین جاسرپرست معنی عام دارد.ومنحصر به شخص نیست بلکه تمام کسانی که وظیفه مراقبت ونگهداری وتربیت ویاهمراه باآموزش را بعده دارندراشامل می گردد.نه فقط سرپرست تیم،سرپرست باشگاه یاسرگرست اردو اعمال واقدامات مورد نطرقانونگدار زمانی جرم محسوب نمی شود که علیه صغیرصورت گیردومنظور از صغیر کسی است که به حدبلوغ شرعی نرسیده باشد مرادازبلوغ شرعی رسیدن پسربه سن پانزده سال قمری ورسین دختر به سن نه سال قمری است بنابراین تنبیه حتی علی رغم جمع سایر شرایط توجیه قانونی ندارد.تنبیه اطفال ورزشکاربایدبه انگیزه تأدیب یاحفاظت باشد.
تأدیب وحفاظت علت ویاانگیزهای است که قانونگذارآنها رادرتوجیه جرم نبودن اقدامات سرپرست به قید تعیین نموده است وبه عبارت دیگر هیچ دلیل دیگری رابرای تنبیه طفل نمی پذیرد.
الف-تأدیب به معنای ادب نمودن است وچهارچوب مشخصی نداردودرنزدفرهنگ های مختلف نتفاوت است مفهوم تأدیب نزد معلمان ومربیان وورزشکاران متفاوت است.
ب- حفاظت یا نگهداری ویامراقبت نیزلزدیگر منظورهایی است که ریالانونگذار درتوجیه اقدام علیه اطفال ذکرکرده است.
حدود اختیارت تنبیه اطفال مختلف:
ضابطه وملاک برای تعیین حدود این اقدامات ونظایرمجرمانه آنها که علیه کودکان درمحیط های ورزش بعمل می آیدتشخیص معلم ورزش یامربی است؟ویاقدرت جسمی وروحی طفل؟ویابراساس شدت وضعف تخلف ورزشکار؟ هریک ازضوابط ونظریات مذکورضمن داشتن اختیارات دارای ایراداتی است که امکان استنباد به هریک ازآنها راعملا غیرممکن می سازداماآنچه دربند۱ماده ۳۲قید شده مشروط به اینکه درحدود متعارف تادیب ومحافظت باشد.قاضی درشرایط قضاوت تجسم می کند که اگربه جای مربی مذکوریک مربی با عقل،شعوروفهم متعارف یعنی کسی که نماینده ومظهر اخلاق ورسوم اجتماعی است می بود،آیا مرتکب چنین اقدامی می شد یانه؟
اصولی که یک مربی متعارف بایددرهنگام تنبیه رعایت کند:
۱-تذکر،توصیه ونصیحت نتیجه نداشته باشد.
۲-اقدا م متناسب بافرهنگ کودک باشد.
۳-تنبیه باتوان جسمی وروحی کودک نامناسب نباشد.
۴-تنبیه باتخلف ارتکابی ویاخطراتی که احتمال وقوع آن قابل پیش بینی است مطابقت داشته باشد.
اقداماتی که درتنبیه متعار محسوب نمی گردد:
الف-فحاشی وتوهین های ناهنجار
ب-ایرادضرب وجرح برطفل به نحوی که آثار آن بربدن طفل بماند.
ج-محبوس نمودن کودک درفضایی ترسناک وتاریک
از نظر قانون گذار عدم کمک به مصدوم عملی غیرانسانی وغیرمسئولانه می باشدواین بی تفاوتی به مسئولیت انسانی شخص رامجرم میشناسد علت مطرح شدن این مسئله در حقوق ورزش :
۱-رسالت ورزش وهدف والای آن
۲-جدایی ناپذیربودن فعالیت های ورزشی باحوادث وسوانح می باشد.
درقانون داریم که هرکس شخص یا اشخاصی را درمعرض خطرجانی مشاهده کند وبتواندبااقدام فوری خود یا کمک طلبیدن ازدیگران یااعلام فوری به مراجع یا مقامات صلاحیت داراز وقوع خطر یا تشدیدنتیجه آن جلوگیری کندبدون اینکه بااین اقدام خطری جدی متوجه خود اوودیگران شوداین عمل ۱تا۳سال ویا جزای نقدی خواهد داشت.
که دو حالت دارد:
۱-شخص درمعرض خطرجانی باشدوضعیتی که امکان مرگ قابل پیش بینی است.
۲-حادثهای درشرف وقوع خطر مرگ قابل پیش بینی است وباید ازوقوع آن جلوگیری کرد ونه اینکه به انتظار وقوع حادثه بود.
شرایطی که نیازبه کمک به مصدوم وجود ندارد:
۱-درصورتی که کمک به مصدوم منجر به آسیب شخص کمک کننده منجر گردد.
۲-افرادی که قبلا به مساعدت وکمک شتافتند که تخصص وتجربه کافی دارند.
۳-درشرایطی که حضور ما به عنوان کمک به مصدوم موجبات خطرات بیشتربرای او گردد.
قانون گذاربرای دوگ روه ازاشخاص که ا کمک به مصدوم ممانعت کردند:
۱-کسانی که به اقتضای حرفه خود می توانسته اند کمک موثری بنماید وبدلیل نداشتن سمت ووظیفه ازکمک به مصدوم جلوگیری کردند مانند:مدیران ورزش که دارای تخصص کمک هی اولیه هستند.مانندپژشکی که برای تماشای یک مسابقه حضور داشته ومتوجه عدم حضور پژشک درتیم مقابل می گردد.بااین حال از کمک به مصدوم ممانعت می کند.
۲-کلیه کسانی که با داشتن سمت ووظیفه گذراندن دورههای تخصصی مناسب ازکمک به مصدوم خودداری می کنند.
تعریف مسئولیت مدنی و مبنای آن :
به موجب ماده اول این قانون ،هرکس بدون مجوزقانونی عمدا یادرنتیجه بی احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجاری یاهر حق دیگر که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده لطمه ای وارد نماید که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود.مسئول جبران خسارت ناشی ازعمل خود خواهد بود.
ارکان مسئولیت مدنی:
الف-وجود ضررازنظر حقوق عبارت است از:
۱- صدمه جانی به خود ودیگران خواه به صورت ضرب وجرح خواه بصورت قتل مانند مصدوم نمودن ورزشکار توسط حریف درنتیجه یک خطا ویاسقوط طفل ورزشکارازبارفیکس به دلیل بی احتیاطی مربی
۲- تجاوزبه حیثیت دیگران ولطمه زدن به حیثیت شخص
۳- تعرض به ناموس دیگران
۴- اتلاف وناقص کردن اموال خود ودیگران وتجاوزبه مال
ب-انجام فعل یا خود داری از عمل برخلاف قانون:
صرف ضرررساندن موجب مسئول دانستن عامل نمی باشد بلکه این عمل باید برخلاف قانون نیزباشد ودرقانون مجازاتی برای آن تعیین شده باشد
ج-مرتکب بایدمقصرباشد
هرکس بدون مجوزقانونی عمدا یادرنتیجه بی احتیاطی به جان و…بنابراین امکان عمدی یا غیرعمدی بودن آن عمل نیزهست.منظور ازعمدی بودن این است که شخص باسوءنیت اقدام به عملی خاص نموده برعکس درغیر عمدبدلیل مسامحه وبی احتیاطی صورت می گیرد.
عمدی یاغیرعمدی بودن تاثیری ندارد درمجرم بودن وملزم به جبران خسارت خواهد بود.جبران خسلرت زیان دیده به دو صورت انجام می گیرد
۱- برگرداندن وضع اوبه صورت قبلی بطوری که انگار اصلا زیانی صورت نگرفته است
۲- جبران خسارت ازراه داردمعادل آن به میزان آنچه که ازدست رفته جبران گردد.
مسئولیت بررسی صلاحیت اخلاقی مربی بعهده مقام بالاتراست یکی ازمصالحی که مبنای مسئولیت شخص نسبت به اعمال دیگران قرار می گیردبرای این است که شخص نسبت به رفتارکسانی که با نظارت وهدایت اوبکاری می پردازندیابه حکم قانون به اوسپرده شدهانداحساس مسدولیت کند ودربازرسی کوتاهی کندوقانون دراینجا اورا مسدول می داند.
یکی ازاین موارد عدم بررسی صلاحیت اخلاقی کارکنان می باشد.اگر یک مدیرعلی رغم اطلاعات کافی در موردفاقدصلاحیت بودن کارمندخوداورا به کار می گماردواعمال وی نیزمنجر به حوادثی حیثیتی گرددمجرم خواهد بود.
مسئولیت مدیران در برابر تماشاگران:
حوادث ودا به زبان بهتر فاجعه هایی که درطول زمان های گذشته درورزشگاههی بوجود آمده بدلیل عدم رعایت مسائل ایمنی است.ومدیران اولین کسانی هستند که رعیت توصیه های زیر الزامی است.
۱- جایگاه های تماشگران بایدازنظر ساختمانی ایمن وخطر ریزش نداشته باشد.
۲- تاسیسات برق باید دورازدسترس تماشاچیان باشد.
۳- درمانگاههای مجهزومتناسب باظرفیت مجموعه
۴- اطمینان ازصلاحیت اخلاقی کسانی که درورزشگاه اشتغال دارندوباورزشکاران وتماشاچیان درارتباط هستند.
۵- بدون حضور مربی ازپذیرش ورزشکارجلوگیری نمایندبعدازاتمام تمرین نیزنبایدازمربی بمانند.
۶- جلوگیری ازورودتماشاگرپیش از ظرفیت وهمیشه ده درصدکمترازظرفیت واقعی
۷- درحدفاصل جایگاه تماشاگران وزمین موانع فیزیکی باشد.
۸- هنگام تخلیه ورزشگاه ازدربهای خروجی استفاده کنند.
۹- درمسابقاتی که خطرازدحام جمعیت وجودداردکتباازمذاجع انتظامی درخواست کمک شود.درصورتی که ابعادوسیع تری قابل پیش بینی است بایدازطریق اداره تربیت بدنی درشورای تامین( شهرستان مطرح گردد.اداره مجهزبه کپسول آتش نشانی واطفای حریق باشد. امیدوارهستیم بصورت کلی با حقوق ورزش و حقوق ورزشی آشنا شده باشید و این مقاله صرفا جهت نرمش ذهنی مخاطب می باشد. تا بیشتر با حوزه تخصصی حقوق آشنا گردد.
موسسه حقوقی امیدنوید اولین مرجع رسیدگی به مسائل ورزشی در ایران
با مشاوره به ورزشکاران، مربیان و باشگاه ها از حقوق آنان دفاع می نماید
و شما را با اساتید برجسته و تخصصی از حقوق ورزشی آگاه می نماید
