دریافت مواد غذایی و ترکیبات مغذی نقش موثری در افزایش توان و بهینه‌سازی عملکرد ورزشکاران در تمامی سطوح از مبتدی تا حرفه‌ای، از کودکان تا سالمندان داشته و برای تمام مقاصد ورزشی از کسب عناوین قهرمانی تا مبادرت به ورزش برای اصلاح وزن و ترکیب بدن، باید ملاحظات و نکات تغذیه‌ای خاصی را در دستورکار قرار داد.

عوامل اساسی موثر بر عملکرد ورزشی شامل ۳ مورد اساسی اعم از ژنتیک مناسب (تناسب اندام فرد از نظر ساختاری و ترکیبی با نوع و الگوی ورزشی)، تمرین مناسب ورزشی (برای برقراری و دستیابی به تطبیق و فیزیولوژیک با شرایط رقابتی)، تغذیه و دریافت مواد غذایی (به مفهوم تامین و کفایت دریافت مواد مغذی متناسب با نیازهای خاص شرایط ورزش) است.

مهمترین نکات تغذیه‌ای که باید یک ورزشکار مورد نظر قرار دهد نیز شامل دریافت مواد غذایی بر اساس اصول تنوع و تعادل، رصد توزیع درشت مغذی‌ها در طول روز، ‌ پرهیز از از نگرش منفی تبعیض‌آمیز یا نگرش مثبت اغراق‌آمیز، ‌ غافل نشدن از تاثیرات و جنبه‌های روان‌شناختی مواد غذایی و غافل نشدن از تاثیرات و جنبه‌های روان شناختی مواد غذایی می‌شود.

دریافت مواد غذایی بر اساس اصول تنوع و تعادل

دریافت مواد غذایی متنوع یکی از فرآیندهای اطمینان بخش در جهت افزایش اطمینان از دریافت مواد مغذی کافی است؛ به طور مثال خرما و پرتقال هر دو از گروه میوه‌ها محسوب می‌شوند اما میزان ویتامین ث یا اسیدآسکوربیک موجود در خرما بسیار ناچیز است در حالی که پرتقال یکی از بهترین منابع ویتامین ث محسوب می‌شود.

همچنین زمانی که میزان دریافت عنصر روی در یک ورزشکار نوجوان (در سنین رشد) به یک دغدغه تبدیل می‌شود، ‌ باید توجه داشت که میزان عنصر روی در ران مرغ تا سه برابر بیشتر از سینه مرغ است، بنابراین باید تا حد امکان از مواد غذایی متنوع تر انتخاب کرد.

دریافت متعادل مواد غذایی به معنای دریافت متناسب با نیازهای تغذیه ای و میزان و شدت ورزش است به گونه ای که ورزشکار نه دچار کمبود مواد مغذی شود و نه اضافه دریافت به وجود آید.

یکی از مهمترین شاخص‌های رعایت تعادل، تناسب اندام و وزن بدن و از دیگر کاربردهای تعادل تغذیه‌ای، دریافت مواد غذایی در بازه‌های زمانی است. بررسی ها نشان می‌دهد که اگر فرد، کالری روزانه خویش را در ۳ وعده و نیز ۲ تا ۳ میان وعده دریافت کند، میزان تشکیل چربی یا احتمال افزایش وزن وی کمتر از فردی است که همان میزان کالری را در ۲ وعده غذایی دریافت کرده است.

رصد توزیع درشت مغذی‌ها در طول روز

بر اساس این مطلب که از سوی محمد حضوری تهیه شده و از سوی فدراسیون پزشکی ورزشی در اختیار ایسنا قرار گرفته، ‌ آمده است: دریافت پروتئین در صبحانه موجب ارتقای حس سیری در طول روز و مدیریت بهینه قند خون می‌شود، همچنین در ورزشکاران باید میزان کربوهیدرات دریافتی را در وعده و میان‌وعده‌های قبل از ورزش تا حدود دو برابر حالت عادی افزایش داد.

پرهیز از نگرش منفی تبعیض‌آمیز یا نگرش مثبت اغراق آمیز

امروزه متاسفانه شاهد نگرش منفی به برخی مواد غذایی از یک سو و نگاه اغراق‌آمیز و جادویی به برخی مواد غذایی هستیم و موارد متعددی از این دست نظیر «برنج عامل چاقی و افزایش وزن»، «دانه چیا، عامل کاهش وزن» فراوان است.

این در حالی است که این موارد بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته و یا مبنای علمی ندارند. در مورد مثال‌های فوق نیز باید توجه داشت که وزن بدن ما با میزان کالری و انرژی دریافتی متناسب است و منبع انرژی تاثیر اندکی در آن دارد.

غافل نشدن از تاثیرات و جنبه‌های روان شناختی مواد غذایی

برخی افراد حس خوب و یا تجارب قبلی از مصرف مواد غذایی خاصی را داشته و بر این مبنا ممکن است به مصرف آن ماده غذایی اقبال بیشتری داشته باشند. این امر مختص به ایران نبوده و در تمام کشورها قابل مشاهده است و در صورت مشاهده و یا برخورد با این افراد باید دو نکته را در نظر داشت؛ اول اینکه دیدگاه مثبت و منفی نداشته و باورهای فرد را شماتت نکنید. نکته دوم اینکه صبور باشید و با آموزش و ارشاد تلاش کنید تا فرد را آگاه کرده و در یک بازه زمانی فرد به صورت آگاهانه نسبت به اصلاح موضوع اقدام کند. مطلب فوق بازنشر می باشد.

برای جذب گردشگری ورزشی علاوه بر انگیزه ها باید به ویژگی های جمعیت شناختی تماشاگران مثل جنس، سن، تحصیلات، ملیت، قصد مسافر و نوع رویداد ورزشی و انگیزه هایی مانند هویت ملی، افتخار ملی، زیباشناسی و اجتماعی شدن برای پیش بینی میزان حضور تماشاگران و گردشگران در رویدادهای ورزشی استفاده کرد.

پیدایش رشته های مختلف ورزشی امروزه به صورت یکی از فعالیت های تفریحی، آموزشی و فرهنگی مردم در جهان درآمده است. برگزاری مسابقات ورزشی در شهرهای میزبان، تغییرات بسیاری را از نظر فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و فضایی به همراه دارد و سود حاصل از گردشگری ورزشی نیز در پشت صحنه ورزشی و مسابقات ورزشی موجب می شود بسیاری از شهرها و کشورها این فرصت را بسیار مغتنم بشمارند و به جذب گردشگر بپردازند.

برگزاری مسابقات ورزشی سبب می شود تا بودجه فراوانی به امر ساخت، تعمیر و تنظیم زیرساخت ها و ساختارهای زیربنایی و اقتصادی شهرها و نواحی پیرامون آن اختصاص یابد و شهرهای ضعیف بیش از پیش در مسیر توسعه شهری از نظر فیزیکی، فرهنگی و اقتصادی قرار بگیرند. امروزه نیز ورزش مفهوم وسیعی به خود گرفته به گونه ای که چیزی فراتر از یک نوع فعالیت دسته جمعی تفریحی و سرگرمی است و به نحوی در جوامع امروزی رسوخ کرده که به عنوان یکی از متداول ترین عوامل ایجاد انگیزه برای سفر و گردشگری است.

از سوی دیگر صنعت مسافرت و گردشگری بزرگ ترین و متنوع ترین صنعت در دنیا به حساب می آید. امروزه اهمیت جاذبه های ورزشی چنان همه گیر شده اند که قسمت مهمی از صنعت توریسم به توریسم ورزشی تعبیر می شود و علی رغم اینکه تأسیسات گسترده، فضا و امکانات و سرمایه های زیادی می طلبد، بازده اقتصادی، اشتغالزایی و شهرت فراوانی را به میزبان و شهرها اختصاص می دهد.

قبایی با بیان این که مسئله مهم و قابل توجه در توریسم ورزشی سیر و سیاحت هایی است که برای تماشای مسابقات ورزشی به صورت دسته جمعی صورت می گیرد و مکان و فضای مورد بازدید خود به خود به یک جاذبه گردشگری تبدیل می شود، ادامه داد: برگزاری مسابقات ورزشی در رده های مختلف به خوبی نشان می دهد که می توان به نشاط و دوستی، تفاهم و تعامل میان ملت ها دست یافت و افق جدیدی را پیش روی افراد در بستر شهرها گشود.

همچنین گردشگری و ورزش ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ دارند و در ترکیب با دیگر عوامل گردشگری ورزشی می توانند نقش اساسی در توسعه آتی فرهنگ و افزایش آگاهی های فرهنگی از طریق توسعه ارتباطات بین المللی داشته باشد. نکته مورد توجه این است که در ایران به دلیل فقدان شناخت کافی، عدم مدیریت و نبود راهبردهای مدون و مشخص، تاکنون از مقوله گردشگری ورزشی غفلت شده است.

نقش ورزش در صنعت و رونق اقتصادی در شهرها و مناطق غیرقابل انکار است و از سوی دیگر جذابیت فعالیت های ورزشی چون فوتبال، در نزد مردم بیش از گذشته است و یکی از سرگرمی ها و تفریح های مردم شده است. چنانچه سیاست های توسعه گردشگری به نحوی برنامه ریزی و ساماندهی شود، می توانند راهی برای آشناشدن مردم کشور با نحوه زندگی سایر ملل، اقوام، عقاید، آداب و خلاصه و خرده فرهنگ های دیگر باشد. به قلم محسن قبایی.

 او فعالیت‌های زیادی خارج از حوزه فوتبال در این سه سال داشته که هرکدام از آنها بیانگر بخشی از خلقیات خاصش است؛ از فعالیت در فضای مجازی در وقایع اجتماعی و کنایه‌زدن به مسئولان ایرانی تا حضور در برنامه‌های فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا به‌عنوان نماینده ایران. عجیب آنکه دایی هرقدر در ایران مورد کم‌لطفی قرار گرفته ارزشش برای خارجی‌ها به‌ویژه آنهایی که در دو مقر فیفا و AFC هستند بیشتر شده است. با وجود این، معمای اصلی همچنان پابرجاست: چرا علی دایی خانه‌نشین شده است؟

فاش‌کردن دردسرساز

۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۸ بود که باشگاه سایپا که آن روزها علی دایی را به عنوان سرمربی در اختیار داشت، با صدور بیانیه‌ای عجیب خبر از اخراج علی دایی داد؛ در بخشی از آن بیانیه مبهم، اشاره شده بود که علی دایی منشور اخلاقی و مفاد قرارداد فی‌مابین با باشگاه سایپا را زیر پا گذاشته و علی‌رغم تذکرات قبلی، بی‌احترامی ایشان به مجموعه گروه خودروسازی سایپا، موجب ناراحتی و تکدر خاطر مجدد قشر عظیمی از کارگران شریف و زحمتکش این مجموعه صنعتی بزرگ شده است!

سایپا دلیل برکناری علی دایی را بی‌احترامی به کارگران این مجموعه توصیف کرده بود. امری که با مرور اظهارات او بعد از بازی با ذوب‌آهن، قویا با ادعای مسئولان این باشگاه در تضاد بود. یک روز بعد یعنی ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۸، علی دایی کنفرانسی خبری تشکیل داد و به شدت به مسئولان این باشگاه تاخت. دایی در آن زمان گفت: «در حکم اخراج من از واژه مقدس کارگر سوءاستفاده می‌کنند. از این واژه مقدس برای خودشان سنگر درست می‌کنند و پشتش قایم می‌شوند. شما می‌دانید که در این چند سال افتخارم بوده که همیشه کنار کارگر و قشر پایین بودم. اگر غیر از این بوده بگویید! من از آقایان می‌پرسم که شما کجا بودید؟ حداقل من علی دایی، به خاطر کارهایی که کردم، دل کارگران را خوشحال کردم. در تیم‌ ملی خیلی اوقات اتفاقاتی افتاد که توانستیم دل کارگران را خوشحال کنیم. من به خاطر اینکه حرف حق زدم اخراج شدم. مگر من در این مصاحبه به کسی توهین کردم؟ اصلا اسم کارگری وسط بوده؟ من گفتم که حق من را ندهید و حق بازیکنان را بدهید. کجای حرف من اشتباه بوده؟ به حرف‌هایم افتخار می‌کنم و ۱۰۰ سال دیگر هم دوباره می‌گویم که دو نفر به من کمک کردند تا بتوانیم قهرمان لیگ برتر بشویم. من گفتم پراید ۵۰ میلیون و تیبا ۸۰ میلیون شده، اشتباه بوده؟ من درد جامعه را گفتم. آقایی که ادعا می‌کنی، کجا به تعهداتتان به مردم عمل کردید؟ هر روز یک قول می‌دهید؟ طرف رنو ثبت‌نام کرده، ولی می‌خواهید ماشین‌های دیگر در یک تاریخ نامشخص بدهید. جلوی کارخانه شما تحصن مردم بوده نه جلوی خانه و محل کار من».

این بخش از صحبت‌های علی دایی در مقایسه با اظهارات جنجالی او که در ادامه آمد، هیچ به نظر می‌رسید. دایی به مدیرعامل وقت باشگاه سایپا تاخت و هویت اصلی او را فاش کرد: «آقای مصطفی مدبر برای من وجود خارجی ندارد و آدم حقیقی‌ای به این اسم نمی‌شناسم. تا جایی که ذهن ناقصم یاری می‌کند و او را از زمانی که ریاست حراست صداوسیما را داشت، به‌عنوان سردار غفور می‌شناسم. برای من جالب بود که در یک برنامه نود خودش را مدبر معرفی کرد. بعد که صحبت کرد تن صدایش برای من آشنا بود و دیدم همین سردار غفور خودمان است و اردبیلی است. چطور او مصطفی مدبر شده است؟ کاش یک نفر از ثبت احوال اینجا بود و سؤال کنم که یک نفر می‌تواند کل اسم و فامیلش را عوض کند؟ من دیدم که اسم یا فامیل را عوض کردند، ولی فکر نکنم، البته شاید اشتباه کنم، ولی مگر می‌شود که با شناسنامه عوض‌کردن گذشته طلایی‌ات را عوض کنی؟».

اشاره علی دایی با کلیدواژه «گذشته طلایی» سرآغازی برای راه‌افتادن این شایعه بود که او بزودی در فوتبال ایران «ممنوع‌الفعالیت» می‌شود. همان صحبت‌ها کافی بود تا «۲۰:۳۰» بلافاصله برنامه‌ای سفارشی علیه دایی بسازد؛ در آن برنامه کلیپی چهار دقیقه‌ای با نریشن علی رضوانی پخش شد که در یک‌طرفه‌ترین حالت ممکن تصویری از علی دایی مخابره کرد که او را فردی عصبی و عاشق پول توصیف می‌کرد. گزارش مذکور چنان «بودار» بود که شایعه شد عده‌ای از بیرون دستور حمله به دایی را صادر کرده‌اند. یکی دو روز بعد روزنامه کیهان هم ضمن انتقاد از رفتار مدیران سایپا در اینکه می‌توانستند علی دایی را چند هفته بعد اخراج کنند، به علی دایی تاخت و از اینکه اشاره‌ای به «گذشته‌ طلایی» فرد مذکور کرده، او را مورد انتقاد قرار داد. کیهان نوشت: «علی دایی که همین چند روز پیش از مسئولان قضائی و امنیتی خواسته بود که برای مبارزه با فساد در فوتبال وارد عمل شوند، چرا با بعضی اظهارات نسنجیده خود که نه اخلاقی بود و نه ورزشی – و بعید هم نیست با تحریک این و آن صورت گرفته باشد – افرادی را زیر سؤال می‌برد که در روزگاری که او و امثال او در زمین فوتبال بالا و پایین می‌پریدند و امثال ما نیز زیر کولر نشسته‌ و اندر فضائل فوتبال و سلامتی و … قلم‌فرسایی می‌کردند، آنها جان بر کف وسط معرکه مقابل دشمن غدار این آب و خاک و این مردم مردانه ایستاده بودند تا برای ما و دایی آرامش و امنیت لازم برای نوشتن و بازی‌کردن را فراهم آورند».

عاقبت چنین جبهه‌گیری‌هایی علیه دایی، شایعه موجود را پررنگ کرد. دیگر نوشتن از اینکه علی دایی «ممنوع‌الفعالیت» است چندان عجیب به نظر نمی‌رسید. خود دایی هم همان روزها در گفت‌وگو با فرهیختگان عنوان کرد که ممکن است چنین موضوعی صحت داشته باشد: «چنین مسائلی بعید نیست و شاید هم این مسائل خیلی محتمل باشد، اما من مگر وابسته به فوتبال هستم که بخواهم ناراحت شوم؟ من همیشه حرف حق را می‌زنم و تا آخرش هم پای حرفم هستم».

جنجال حضور علی دایی در تیم ملی

شاید اگر عده‌ای همچنان نسبت به محرومیت علی دایی پس از صحبت‌هایش درباره مدیرعامل وقت باشگاه سایپا تردید داشتند، با اتفاقاتی که در راستای حضورش روی نیمکت تیم ملی رقم خورد، به یقین رسیدند. ماجرا از این قرار بود که فدراسیون فوتبال بعد از اخراج مارک ویلموتس، قویا عنوان کرد قرار است یک مربی ایرانی جانشین او شود. علی دایی جدی‌ترین گزینه بود و با مسئولان فدراسیون فوتبال و البته مهدی تاج، رئیس وقت فدراسیون هم مذاکره کرد. درحالی‌که بسیاری منتظر اعلام رسمی این خبر بودند، به‌ناگاه عنوان شد صلاحیت علی دایی از سوی وزارت ورزش رد شده و او نمی‌تواند روی نیمکت تیم ملی بنشیند. دایی آن روزها از این گفت تا زمانی که «آقازاده‌ها» در این فوتبال باشند، اجازه نمی‌دهند او روی نیمکت بنشیند. صحبت‌های دایی با ایسنا از این هم تندتر شد: «وقتی صلاحیت فردی مثل من را حراست رد می‌کند و نمی‌خواهند من در تیم ملی باشم، دیگر نمی‌دانم چه بگویم. البته دلایل این رد صلاحیت را خودم می‌دانم. مخالف اصلی حضور من در تیم ملی، وزارت ورزش بود. نهادهایی که باید صلاحیت من را تأیید کنند، نهادهای اطلاعاتی رسمی کشور هستند که از فدراسیون فوتبال می‌خواهم از این نهادها صلاحیت من را بگیرند. این مسائل دخیل نیست بلکه مسائل پشت پرده وجود دارد. متأسفانه فدراسیون فوتبال آزادی عمل ندارد و نمی‌تواند خودش مربی تیم ملی را انتخاب کند. البته مسائل دیگر هم در انتخاب‌ها دخیل است که واقعا «واویلا» است. آقایانی که خوردند و بردند، صلاحیت دارند اما صلاحیت من را تأیید نکردند. این موضوع است که آدم را ناراحت می‌کند. شاید اگر با فدراسیون فوتبال هم صحبت‌های نهایی را هم انجام می‌دادم، به توافق نمی‌رسیدیم، اما اینکه می‌گویند صلاحیتت تأیید نشد، فشار به آدم می‌آورد».

اگرچه وزارت ورزش صحبت‌های علی دایی را تکذیب کرد ولی حرف‌های بعدی اسطوره فوتبال ایران نشان می‌داد نیرویی بیرونی مانع از حضور او روی نیمکت تیم ملی شده است. اشاره او به این مورد که باید «نهادهای اطلاعاتی رسمی» درباره‌اش نظر دهند، به شایعه‌ای برمی‌گشت که به مسئولان وقت فدراسیون گفته‌اند «نباید» علی دایی فعالیتی در فوتبال ایران داشته باشد.

حالا دایی تکذیب می‌کند

ماجرای نبودن علی دایی در فوتبال ایران و شایعه ممنوع‌الفعالیتی‌اش سه ساله شده است؛ او گرچه روزهای نخست چنین شایعاتی را رد نمی‌کرد، ولی در ماه‌های اخیر، گفته چنین موضوعی صحت ندارد. شاید یکی از دلایلی که دایی به این باور رسیده پیشنهاداتی است که از سوی تیم‌های باشگاهی مختلف در این مدت به دستش رسیده است، از ذوب‌آهن گرفته تا تراکتور. با این حال، دایی آنها را رد کرده و دلیلش را هم تمرکز روی بیزینسی عنوان کرده که مقرش در تهران است. دایی دیگر علاقه‌ای به کارکردن بیرون از تهران ندارد. در این بین هم پیشنهاد خوبی از تیم‌های تهرانی به او نرسیده تا مشخص کند آیا دایی واقعا ممنوع‌الفعالیت است یا می‌تواند هدایت تیمی را بر عهده بگیرد. دایی آذر ۱۳۹۹ در گفت‌وگو با ورزش سه، با تردید درباره شایعه محرومیتش حرف زد و گفت: «فکر می‌کنم جریان این دوری را تمام مردم خوب بدانند. زمانی که در سایپا بودم متأسفانه صداوسیما قصد سوءاستفاده از این مسئله را داشت. خیلی تلاش کرد تا به نوعی وجهه من را در جامعه خراب کند. من همیشه سالم کار کردم. به این نتیجه رسیدم که سالم زندگی‌کردن و سالم کارکردن در مملکت ما خیلی سخت شده است. من با مدیرعامل سایپا از سال ۸۱ تا ۸۴ سر مسئله‌ای به مشکل خوردیم، کارمان به دادگاه کشیده شد که خودم از قبل این اتفاق را پیش‌بینی می‌کردم. یک مثل معروفی هست که می‌گوید: «عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد». این کاملا درمورد من صدق می‌کند، چراکه باعث شد من از فوتبال بیرون بیایم. واقعا جا دارد از تیم‌هایی تشکر کنم که امسال و سال گذشته آمدند دنبالم و دوست داشتند که با آنها کار کنم. با اینکه فوتبال از بچگی عشق من بوده، اما صلاح دیدم که در این برهه زمانی، مدتی از آن دور باشم، چراکه معتقدم خیلی وقت‌ها باید از چیزهایی که دوست داری دل بکنی تا به یک‌سری چیزهای دیگر برسی. خدا را شکر این دوری باعث شد در فعالیت‌های دیگرم و از همه مهم‌تر در زندگی خانوادگی‌ام به یک بالانسی برسم. در حال حاضر هم که از فوتبال دور هستم اصلا احساس بدی ندارم».

اسفند ۱۴۰۰ اما دایی دیگر تردیدها را کنار گذاشت و در پاسخ به این سؤال که «دوری شما از فوتبال ایران تصمیم خودتان است یا ارتباطی به موضوع ممنوع‌الکاری دارد؟» گفت: «اصلا و ابدا من ممنوع‌الکار نیستم. صفر تا صد این تصمیم به اراده خودم صورت گرفته است. بله، شاید دلم هم برای حضور در فوتبال تنگ شده باشد. مگر می‌شود دل یک فوتبالی برای فوتبال تنگ نشود؟ اما الان صلاح و خیر زندگی‌ام را در این می‌بینم که از فوتبال ایران دور باشم».

حال، مجموع این اتفاقات و صدالبته اظهارنظرها، دست به دست هم داده تا معما و سؤال موجود درباره «شهریار» پابرجا باشد: آیا خانه‌نشینی او خودخواسته است؟

منبع خبر: ایسنا ۱۴۰۱۰۲۱۷۱۰۱۷۰