سد راه ورزش «همگانی» و «زنان» در ایران چیست؟

 «سند تحول دولت مردمی» از سوی حجت‌الاسلام و المسلمین ابراهیم رئیسی رییس جمهوری ایران در ۸ اسفندماه سال گذشته به اعضای هیات دولت ابلاغ شد. در این سند آمده است: “در اجرای وعده داده شده در ابتدای تشکیل دولت سیزدهم و در راستای تحقق اهداف مندرج در قانون اساسی، سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴، سیاست های کلی نظام و با اتکا و بهره مندی از بیانات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، رفع نیازهای مردم، حل مسائل اساسی کشور و در اجرای اصل ۱۳۴ قانون اساسی «سند تحول دولت مردمی» به عنوان برنامه و خط مشی دولت و مبنای عمل قوه مجریه، وزرا و دستگاه های اجرایی ابلاغ می شود».

بر اساس این سند چالش اول ورزش ایران،  ضعف نظام ورزشی حرفه‌ای و ملی است که دارای عوامل چهارگانه تصدی گری دولت در ورزش، چرخه ناقص نظام مدیریت به ویژه در ورزش قهرمانی، ضعف نظارتی در ورزش و ضعف دیپلماسی ورزشی است.

در این گزارش اما به سه چالش دیگر ورزش ایران بر اساس  «سند تحول دولت مردمی» پرداخته شده است؛ ‌ چالش‌هایی که به ترتیب شامل ضعف نظام ورزش زنان، ‌ سهم پایین ورزش همگانی در سبک زندگی مردم و ضعف رویکردهای فرهنگی و تمدنی در ورزش است.

ضعف نظام ورزش زنان

عامل اصلی در بخش ضعف نظام ورزش زنان، در اولویت نبودن ورزش زنان است و راهبرد تقویت و گسترش ورزش‌های قهرمانی و حرفه‌ای دارای مزیت در حوزه زنان باید مدنظر قرار گیرد و به منظور تحقق این راهبرد اقدامات مهمی‌ تعریف شده است که شامل ۵ مورد است:

– رفع خلاءهای حمایتی از زنان قهرمان از طریق پیشنهاد اصلاح قوانین و پیش‌بینی تسهیلات خانواده‌محور و آموزش‌محور برای زنان ورزشکار و قهرمان (بلندمدت – وزارت ورزش و جوانان، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).

-‌ آموزش و رشد سرمایه انسانی ورزش زنان به ویژه مدیران، مربیان و ورزشکاران (میان مدت – وزارت ورزش و جوانان).

– شناسایی، حمایت و معرفی زنان ورزشکار موفق و هویت‌آفرین مبتنی بر ارزش‌های ایرانی – اسلامی (میان مدت – وزارت ورزش و جوانان).

– اصلاح فرآیندهای اداری و تفویض مدیریت منابع ورزشی زنان به ساختارهای اختصاصی ورزش زنان در سطوح مختلف (کوتاه مدت – وزارت ورزش و جوانان).

– توسعه زیرساخت‌های اختصاصی ورزش زنان و الزام باشگاه‌های ورزشی به فعال‌سازی و توسعه ظرفیت‌های اختصاصی ورزش زنان با پیش‌بینی ضوابطی در نظام جامع باشگاه‌داری (میان مدت – وزارت ورزش و جوانان).

سهم پایین ورزش همگانی در سبک زندگی مردم

سهم پایین ورزش همگانی در سبک زندگی مردم دیگر چالش ورزش ایران بر اساس «سند تحول دولت مردمی» است و بهره‌وری پایین اماکن ورزشی و ضعف دسترسی و بهره‌مندی به ورزش، عامل اصلی این مسئله به شمار می‌رود و یکی از راهبردهای حل این چالش افزایش بهره‌مندی و گسترش دسترسی عموم مردم به ورزش است.

در رابطه با دستیابی به این راهبرد نیز ۵ اقدام مهم و اساسی باید مدنظر قرار گیرد که سه مورد از این اقدامات شامل آزادسازی اماکن و مجموعه‌های ورزشی دستگاه‌های اجرایی برای استفاده عموم به ویژه خانواده‌ها، معلولان، جانبازان و سالمندان برای شرکت در ورزش‌های همگانی و اصلاح ضوابط تعرفه خدمات ورزشی، به منظور دسترسی آسان و ارزان خانواده‌ها به ورزش و متناسب سازی آن برای استفاده زنان (کوتاه مدت – وزارت ورزش و جوانان، دستگاه‌های اجرایی مرتبط)،  فراهم‌سازی زمینه استفاده خانواده‌ها از محوطه مدارس، دانشگاه‌ها، اماکن و فضاهای فرهنگی در ساعات آزاد برای برگزاری برنامه‌ها و فعالیت‌های ورزشی (کوتاه مدت – وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت کشور، وزارت ورزش و جوانان) و نیز مناسب‌سازی و احداث اماکن و سالن‌های ورزشی در محوطه یا مجاورت مدارس با اولویت مدارس دخترانه، ارتقای سواد حرکتی دانش آموزان و فراهم سازی زمینه آموزش حداقل یک رشته ورزشی در هر پایه کلاسی (میان مدت – وزارت آموزش و پرورش، وزارت ورزش و جوانان) است.

دو اقدام مهم‌ دیگری که در این زمینه باید مدنظر قرار گیرد شامل گسترش ورزش شهروندی از طریق توسعه زیرساخت‌ها و مناسب‌سازی فضای شهری و بوستان‌ها برای فعالیت ورزشی، به ویژه برای کودکان، زنان، معلولان و سالمندان و استفاده بهینه از ظرفیت‌های محیطی، طبیعی و پیرامونی شهرها و روستاها با همکاری شهرداری‌ها (بلندمدت – وزارت کشور، وزارت ورزش و جوانان) و اصلاح الگوهای شهرسازی و مبلمان شهری، طرح‌های هادی روستایی و بهره‌مندی از شیوه‌های روزآمد و ابزارهای فناورانه برای ترغیب مردم به تحرک و فعالیت بدنی (بلندمدت – وزارت راه و شهرسازی، وزارت ورزش و جوانان، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری) است.

دومین راهبرد حل چالش سهم پایین ورزش همگانی در سبک زندگی مردم،  آگاهی‌بخشی عمومی و نهادینه سازی ورزش در سبک زندگی مردم است و در این بخش نیز باید سه اقدام مهم  برگزاری گردهمایی‌های ورزشی خانواده‌محور با همکاری سازمان صداوسیما، شهرداری‌ها و سایر نهادهای فرهنگی، تبلیغی و رسانه‌ای (میان‌مدت – وزارت ورزش و جوانان، وزارت کشور)، ‌ ترویج، توسعه و حمایت از ورزش‌های آیینی و سنتی، بازی‌های بومی، محلی و فعالیت‌های جمعی و خانواده‌محور از طریق تولید محصولات فرهنگ‌ساز با اولویت بازی‌های دیجیتال، پویانمایی، واقعیت گسترده، مستند، فیلم داستانی و توسعه پارک‌های آموزشی کودکان و نوجوانان و نقش‌آفرینی موثر مساجد، مدارس، بقاع متبرکه و هیئات مذهبی با همکاری سازمان صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی و شهرداری‌ها (میان مدت _ وزارت ورزش و جوانان، وزارت کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش) و نیز حمایت از تولید و نشر آثار فرهنگی و رسانه‌ای مرتبط با ترویج، توسعه و حمایت از ورزش‌های آیینی و سنتی، بازی‌های بومی، محلی و فعالیت‌های جمعی و خانواده‌محور در رسانه‌ها، به ویژه رسانه‌های جمعی با اولویت شبکه‌های اجتماعی و سامانه‌های نمایش درخواستی و همکاری سازمان صداوسیما، سازمان تبلیغات اسلامی، شهرداری‌ها وسایر نهادهای فرهنگی، تبلیغی و رسانه‌ای (میان‌مدت – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت کشور وزارت ورزش و جوانان) باید مدنظر قرار گیرد.

ضعف رویکردهای فرهنگی و تمدنی در ورزش

ضعف رویکردهای فرهنگی و تمدنی در ورزش چهارمین چالش اصلی ورزش ایران بر اساس «سند تحول دولت مردمی» است و عامل اصلی آن غلبه رویکردهای تخصصی و تفننی در ورزش عنوان شده است و راهبرد حل این چالش فعال‌سازی کارکردها و ظرفیت‌های فرهنگی، اجتماعی، هویتی و تمدنی ورزش است.

در این راستا نیز باید ۵ اقدام مهم‌ انجام شود که سه مورد آن شامل تدوین و الحاق چارچوب رفتار فرهنگی و اجتماعی ورزشکاران در قراردادهای ورزشی در قالب الگوی مطلوب کنشگری و مشارکت ورزشکاران در مناسبات فرهنگی و اجتماعی، به منظور مدیریت صحیح مرجعیت اجتماعی ورزشکاران (میان مدت _ وزارت ورزش و جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)، ‌ ساماندهی نظام رسانه‌ای ورزش کشور با تقویت رویکردها و کارکردهای تربیتی، اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی، هویتی ورزش با همکاری سازمان صداوسیما و سایر نهادهای فرهنگی، تبلیغی و رسانه‌ای (میان مدت – وزارت ورزش و جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) و طراحی سازوکارهای لازم به منظور ترویج و گسترش فضایل اخلاقی، روحیه فتوت، جوانمردی، پهلوانی و پاسداشت ارزش‌های معنوی، ملی و فرهنگی در ورزش از طریق توسعه ورزش در جامعه (میان مدت- وزارت ورزش و جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) است.

دیگر اقدامات در این بخش نیز به استقرار نظام آموزش ورزش برای کارآمدسازی و بهره‌مندی از ظرفیت‌های آموزشی، پرورشی، علمی، تحقیقاتی و فناورانه در ورزش، به مظنور فعال‌سازی نقش تربیتی، فرهنگی و هویتی ورزش (میان‌مدت – وزارت ورزش و جوانان، وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری) و مدیریت هواداری در میدان‌های ورزشی از طریق مدیریت جریان‌های رسانه‌ای و فرهنگی ورزش، به منظور تغییر ذائقه اجتماعی و سلایق هواداری از تمرکز روی رشته‌های ورزشی معدود به ورزش‌های دارای جایگاه و ظرفیت‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، پرهیز از دامن زدن به دو قطبی‌ها و شکاف‌های اجتماعی محلی، ملی و منطقه‌ای و استفاده بهینه از ظرفیت ورزش برای ایجاد همبستگی، غرور و عزت ملی (بلندمدت – وزارت ورزش و جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) خلاصه می‌شود.

منبع: ایسنا ۱۴۰۱۰۱۲۷۱۵۹۳۴